Open vijftientonner van de NRS

Wagens van dit model zijn vanaf 1872 gebouwd door de werkplaats van de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij te Utrecht. Deze maatschappij bouwde heel veel materieel zelf in haar eigen ‘Timmerwinkel’.

De wagens hadden een draagvermogen van 15 ton, wat veel was voor die tijd.

Toen de NRS is 1890 werd geliquideerd, werd het gehele materieelpark verdeeld, in die zin dat HSM en SS van iedere serie evenveel wagens, rijtuigen en locomotieven kon kopen van de Nederlandse staat.

In het HSM-materieelboek uit 1901 staan 83 stuks van deze wagens.

In het materieelboek van het goederen- en dienstmaterieelboek van de NS uit staan een serie 41003-41085, dus 83 wagens, waarbij als afkomst de Staatsspoorwegen worden vermeld. Bekend is dat de HSM materieel dat afweek van haar andere materieel vrij vroeg buiten dienst heeft gesteld. We kunnen er dus van uitgaan dat er zo’n kleine 170 stuks van deze wagens zijn geweest.

Wat me aan deze wagen aanspreekt is het ambachtelijke uiterlijk. De bak is gebouwd van smalle planken en zware massieve balken. Hun tijdgenoten van onder andere de Staatsspoorwegen zien er al veel moderner uit.

Ik heb mijn wagen gebouwd aan de hand van de schets uit het HSM-materieelboek, en die weer grotendeels overeen met die uit het NS-materieelboek uit 1930.

Het gebruikte materieel is polystyreen plaatmateriaal en strips van Evergreen, buffers van Sachsenmodelle (hoewel ze iets te grof zijn) en asbalanzen, wielen en aspotten/veerpakketten van MK Modelbouwstudio’s.

 Mijn model moet de toestand van rond 1900 weergeven. De wagens werden toen vrijwel overal voor gebruikt. Zo staat de wagen met planken beladen op een foto uit 1905 in Arnhem.

Toen de Nederlandse kolenindustrie zich rond 1910 sterk begon te ontwikkelen en een acuut gebrek aan open wagens met groot laadvermogen ontstond, hebben de Staatsspoorwegen deze wagens aangemerkt als Steenkolenwagen, blijkend uit een witte verticale streep over de rechter zijwand. In die toestand, en inmiddels verstevigd met diagonalen over de zijwanden, is zo’n wagen rond 1917 gefotografeerd bij de Bruinkoolmijn Carisborg.

Zaken die ik nog niet duidelijk heb zijn de volgende:

Reacties hierop kunnen worden gestuurd aan (Erik Wierenga)

Wolter Daniëls