NOLS - Noord Ooster Lokaal Spoorweg

De Winterswijkse fabrikant J. Willink is het spilfiguur bij de oprichting van de NOLS. Hij had een plan gemaakt voor een spoorlijn van Delfzijl naar Zwolle via Zuidbroek, Stadskanaal, Coevorden en Ommen, met zijtakken naar Almelo en Assen. In 1890 werd een voorlopig concessie verleend en de plannen werden verder uitgewerkt. Ook moest er een Spoorwegmaatschappij gevonden worden die de exploitatie uit wilde voeren. De keus valt na een tijdje op SS. Nadat de gehele overeenkomst ingediend was bij de staat weigerde de minister van Waterstaat zijn goedkeuring hierover te geven, omdat op dat moment de spoorwegovereenkomst van 1890 van kracht was gegaan. Deze overeenkomst houdt in dat er naar gestreefd wordt HSM en SS ge­lijkwaardige netten te geven. Men vond dat de HSM de spoorlijnen maar moest exploiteren en dat de provincies een geldelijke bijdrage moesten leveren. Toen deze bijdrage geweigerd werd, stelde de minister voor een stoomtramnet aan te leggen, wat vervolgens weer protesten vanuit de provincies opleverden. Willink bleef echter tot zijn dood voor een spoorlijn pleiten en in 1899 werd uiteindelijk concessie verleend voor de spoorlijn. In mei 1899 werd de NOLS opgericht, een paar maanden na het overlijden van Willink.

De lijn wordt geopend op 5 januari 1910. In 1912 rijden er tussen Zuidbroek en Delfzijl vijf treinen.  

Op de lijn waren de volgende stations en halteplaatsen te vinden.  

 Van 1908 tot 1915 was er een spooraansluiting nabij Zuidbroek dorp naar de zanderij te Zuidbroek.  

De eerste jaren wordt er redelijk veel gebruik gemaakt van de nieuwe spoorverbinding. Waarbij een hoogtepunt in 1914 bereikt wordt. Als na een aantal jaren de dienstregeling veranderd wordt zien we het aantal reizigers afnemen. Het niet meer goed op elkaar aansluiten van de treinen in Zuidbroek leidt ertoe dat het aantal reizigers nog meer afneemt. Waarna de NS besluit nog minder treinen te laten rijden. In Zuidbroek moet men in die tijd rekening houden met overstappen van meer dan een uur. In een brief van de gemeente Noordbroek uit 1922 wordt dan ook gepleit voor een verbetering van de dienstregeling, zodat weer meer mensen de trein zullen nemen. De burgemeester van de gemeente Noordbroek schrijft daarin het volgende.

  "Geen ingezetene van Noordbroek, die zich heeft te begeven naar Winschoten of Stadskanaal of die richtingen, wanneer hij de beschikking heeft over een fiets of ander vervoermiddel, zal te Noordbroek in de trein te stappen, maar den voorkeur geven aan Zuidbroek, teneinde tijdsverzuimen van meer dan een uur zich te besparen."

  De eerste jaren rijden er getrokken treinen op de lijn, maar vanaf de winterdienst van 1929 verschijnen er ook de motorwagens omBC 1904-1910 (en later omBC 1901-1903). In 1934 wordt de dienst op het traject opgeheven. Het traject Zuidbroek-Weiwerd wordt in 1936 opgebroken, Weiwerd-Delfzijl in 1942 (het Woldjerspoor maakt tot deze tijd nog gebruik van deze verbinding). De splitsing in Delfzijl heeft er waarschijnlijk tot in de jaren 60 gelegen tot de provinciale weg tussen Groningen en Delfzijl aangelegd werd.

De stationsgebouwen op deze lijn zijn reeds allemaal verdwenen, slechts aan enkele straatnamen en fietspaden word aan deze spoorlijn herinnerd. Van Nieuwolda tot Weiwerd ligt nu een weg over het tracé van de spoorbaan. 

Restanten van deze lijn zijn terug te vinden in Zuidbroek (brugwachterswoning), Noordbroek (nevengebouw), Farmsum (brughoofd over het afwateringskanaal) en Delfzijl (brughoofd over het eemskanaal).

Op stationsweb kunt u informatie vinden over de stations aan deze lijn

Op de site van Robert van Wissen vind u alle informatie over de Noord Ooster Lokaalspoorweg